ما ایرانی‌ها از دیرباز عاشقان دل‌خسته فرش بوده‌ایم. اصلاً فرش طوری با زندگی ما عجین بوده است که اگر همه خانه‌های ایرانی را (در هرکجای دنیا) بگردید، کمتر کسی را پیدا می‌کنید که فرش را فراموش کرده باشد. هرچند در گذشته فرش دستباف به عنوان یک کالای لوکس با قیمت بالا راه را برای استفاده از فرش در دکوراسیون سخت می‌کرد، اما امروزه و با حضور فرش‌های ماشینی، آن هم با تنوع زیادی که دارند، خانه‌های ما به راحتی فرش می‌شوند. با این حال وقتی قرار است برای خرید فرش ماشینی قدم برداریم، سرمان سوت می‌کشد! شانه، تراکم طولی، تراکم عرضی، نقش، طرح، ابعاد، شکل، رنگ و …. همه این‌ها نکاتی است که باید به آنها اهمیت داد. اما شناخت ناقص ما، کار را سخت می‌کند. این مطلب قرار است دست شما را بگیرد و کارِ خرید فرش ماشینی را چنان برایتان ساده کند که همین حالا دست به کار شوید.

فرش در چه اندازه و چه نقشی مناسب من است؟!

فرش‌های ماشینی از نظر رنگ به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: فرش با زمینه رنگی تیره و فرش با زمینه رنگی روشن.

• فرش با زمینه تیره
• فرش با زمینه روشن
• فرش بازمینه شلوغ
• فرش با زمینه خلوت

از طرفی هر کدام از این انواع می‌توانند به دو دسته طرح و نقشه شلوغ و خلوت هم دسته‌بندی شوند.

اگر از دسته افرادی هستید که به روانشناسی رنگ‌ها در فضا اهمیت می‌دهید، حتما در لحظه اول می‌دانید که باید سراغ چه رنگ‌هایی بروید. اما گاهی هم تنها چیزی که برای شما اهمیت دارد، سلیقه است. ممکن است شما برای فضای اتاقتان فرش سبز یا سرمه‌ای یا کرم را بپسندید. بنابراین بهتر است قبل از حرکت به سمت فرش فروشی‌ها یا خرید اینترنتی، بدانید که باید سراغ چه رنگ یا نقشه‌ای بروید.

بهتر است مساحت جایی که قرار است فرش تازه را در آن پهن کنید، در نظر بگیرید. دوست دارید کل فضا را با یک فرش پرکنید یا ترجیح شما استفاده از چند فرش کوچک است؟! با پاسخ به این پرسش، تقریبا از اندازه فرشی که به آن نیاز دارید، مطمئن می‌شوید. از نظر روانشناسی فضا، وقتی قرار است سایز فرش را انتخاب کنید، بهتر است اندازه‌ای،  انتخاب شما باشد که نسبت به فضای کف کوچک‌تر باشد؛ این کار کمک می‌کند که بزرگنمایی آن فضا به خوبی نشان داده شود.

مساله مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، نقشه و طرح فرش انتخابی است. خوشبختانه طرح و نقشه فرش در ایران (چه در فرش سنتی چه در فرش‌های مدرن) آن قدر بی شمار است که همه سلیقه‌ها را پوشش می‌دهد. این یعنی همه ما با هر سن و سلیقه‌ای در میان فرش‌های موجود تعداد زیادی گزینه برای انتخاب داریم. به دکوراسیون خانه یا محلی که قرار است برای آن فرش تهیه کنید، توجه کنید. معماری داخلی فضا به شما فرمان می‌دهد. اگر فضایی مدرن یا روستیک یا نیمه مدرن دارید، باید سراغ فرش‌هایی با نقش جدیدتر بروید. اما اگر فضای شما حالت سنتی ایرانی خود را حفظ کرده است، نقوش ایرانی فرش برایتان مناسب‌تر است.

کدام فرش با دکوراسیون من مطابقت دارد؟!

قبل از هرچیز باید بدانیم فرشی که قرار است تهیه کنیم، برای چه فضایی مناسب است. در این خانه چند نفر زندگی می‌کنند؟! آیا در خانه شما کودک و نوجوان هم زندگی می‌کند؟! اصلا فرش را برای اتاق خواب می‌خواهید یا پذیرایی یا روبه‌روی تلویزیون؟! افرادی که در این خانه زندگی می‌کنند، روی فرش می‌نشینند یا از مبلمان استفاده می‌کنند؟! میزان رفت‌وآمد به این خانه چه قدر است؟! پاسخ به این سوالات به شما کمک می‌کنند تا بتوانید در ذهن خود دایره گسترده فرش‌ها را تنگ و تنگ‌تر کنید تا بتوانید در نهایت به انتخابی مناسب برسید. با این حال حتما به نکات زیر هم توجه کنید:

• اگر در خانه، کودک کمتر از ده سال دارید، توصیه ما به شما استفاده از فرش‌هایی است که زمینه رنگی خیلی روشنی نداشته باشند. هر چه فرش تیره‌تر و پر نقش‌تر باشد، احتمال دیده شدن آلودگی روی آن کمتر است. هر چند فرش‌های ماشینی به راحتی قابل شست‌وشو هستند.
• اگر برای آشپزخانه به دنبال فرش هستید، حتما به دنبال فرش‌هایی با پرز کوتاه باشید که قابلیت جارو خوردگی راحت‌تری دارند.
• اگر در حال چیدمان یک خانه تازه هستید، بهتر است ابتدا فرش را انتخاب کنید و سپس به تناسب آن به دنبال خرید دیگر وسایل باشید. طراحی سنتی، کلاسیک یا مدرن فرش برای شما روشنگر خرید دیگر وسایل است. اما همه وسایل را هم رنگ زمینه فرش انتخاب نکنید.
• برای اتاق خواب کودکان از خود آنها نظر بگیرید. امروزه فرش‌های ماشینی با طراحی شخصیت‌های فانتزی راه را برای کودکان و نوجوانان باز گذاشته‌اند. با این حال سعی کنید فرش اتاق کودکان را با طراحی رنگ پرده و روتختی هماهنگ کنید.
• برای اتاق خواب بزرگسالان معمولا توصیه استفاده از فرشی است که در فضای کف نمایش بهتری داشته باشد. بنابراین از خرید فرش بزرگی که زیر وسایل پنهان می‌شود خودداری کنید.
• قانون کلی این است که فرش‌های رنگ روشن، محیط را بزرگ‌تر نشان می‌دهند و هرچه رنگ فرش به سمت تیرگی برود، فضای شما کوچک‌تر می‌شود. به همین خاطر اگر فضای کوچکی دارید از رنگ‌های روشن استفاده کنید.
• در هنگام انتخاب فرش ماشینی باید حتما به رنگ کف‌پوش هم توجه کنید. اگر کف اتاق یا سالن با سرامیک یا کف‌پوش یا موکت پوشیده شده است، باید تناسبی میان رنگ زمینه فرش شما با این رنگ وجود داشته باشد.

من از الیاف فرش سر در نمی‌آورم! چه کنم؟!

هر کف پوشی که در بازار می‌بینید چه دستباف باشد چه ماشینی چه موکت و گبه و قالی، از یک نوع الیاف شکل گرفته است. از قدیم الایام برای فرش ماشینی الیاف مختلفی استفاده شده است، اما بیشترین استفاده از چهار نوع اصلی پشم، آکریلیک، پلی استر و پلی پروپیلن بوده است.

هر چند این روزها الیاف پشم در صنعت فرش ماشینی کمتر استفاده می شود، اما آن قدر برای شما آشنا هستند که شاید نیازی به توضیح خاصی درباره آن نباشد. فقط این را بدانید که فرش ماشینی ساخته شده از پشم، قیمت نسبتا بالایی دارد.

آکریلیک نوع دیگری از نخ است که در بافت فرش ماشینی استفاده می‌شود. الیاف آکریلیک به نسبت پشم درخشندگی بیشتر و تقریبا قیمت همسانی هم با آن دارد. با این حال یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه داشته باشید این است که آکریلیک به دلیل پرزدهی، در دراز مدت مشکلات تنفسی زیادی را برای شما ایجاد می‌کند. به همین خاطر توصیه پزشکان همواره این است که از این فرش به خصوص در محیط‌هایی که کودک و نوجوان در آن زندگی می‌کنند استفاده نکنید.

درباره الیاف پلی استر بهترین توضیح این است که اگر فرشی با این جنس تهیه می‌کنید، نمی‌توانید روی شست و شوی آن حساب خاصی باز کنید؛ چون برای رنگرزی پلی استر، از آب استفاده می­شود؛ بنابراین احتمال پس دادن رنگ هنگام شست و شو بسیار زیاد است. این را هم بدانید که تولید فرش پلی استر در ایران زیاد نیست و به همین دلیل اگر بخواهید این الیاف را انتخاب کنید، گزینه های زیادی پیش روی شما نیست.

در آخر به فرش‌هایی بافته شده با الیاف پلی پروپیلن می‌رسیم. این نوع از الیاف نه تنها مشکلاتی که پرز دهی آکریلیک برای شما به وجود می‌آورد را ندارد و با استانداردهای زیست محیطی ساخته می‌شود، بلکه دوام رنگشان (به دلیل شکل متفاوت دریافت رنگ) به الیاف پلی استر  برتری دارد. الیاف پلی پروپیلن قیمتی بسیار مناسب‌تر از دیگر الیاف دارند. از طرفی این الیاف با شست‌وشو تغییر رنگ نمی‌دهند و به همین خاطر می‌توانند عمر بیشتری نسبت به هم رده‌های خود داشته باشند. ۳۰ درصد از بازار فرش، به فرش‌هایی اختصاص دارد که با نخ از جنس پلی‌پروپلین تولید شده‌اند. این نوع فرش در برابر رطوبت، بسیار مقاوم است. از آنجایی که این نوع فرش از دوام خوبی برخوردار است، به خود لکه نمی‌گیرد و همچنین راحت شسته می‌شود، مناسب اتاق‌های پررفت و آمد به ویژه اتاق کودکان است.

من از شانه‌های فرش سر در نمی‌آورم! چه کنم؟!

وقتی برای خرید فرش آماده می‌شوید، یا حتی در تبلیغ‌ها، همه فروشنده‌ها از چند شانه بودن فرش ماشینی حرف می زنند. شما می‌دانید که این شانه با آن که به موهایمان می‌زنیم تفاوت دارد اما احتمالا درست نمی‌دانید چه مزیتی برایتان ایجاد می‌کند. بگذارید یک بار برای همیشه این موضوع را با هم یاد بگیریم.

دستگاه‌های بافت فرش ماشینی، برای تولید فرش نیاز به دو تراکم عرضی و طولی دارند تا در نهایت بتوانند فرش را به اندازه مد نظر ببافند. تعداد رشته نخ هایی که در یک متر عرضی فرش بافته می‌شود را با شانه مشخص می‌کنند. مثلاً یک فرش ۷۰۰ شانه، یعنی در هر متر عرض فرش معادل ۷۰۰ رشته نخ بافته شده است. به تعداد رشته‌هایی که در یک متر طولی آن بافته می‌شود ، تراکم طولی فرش می‌گویند. بیشتر فرش‌هایی که امروزه در بازار فرش ماشینی وجود دارند از 320 شانه به بالا هستند.  معمولا هرچه تعداد شانه‌های فرش بیشتر می‌شود، قیمت آن هم روند صعودی پیدا می‌کند. هرچه شانه فرش بیشتر باشد، فرش، ریزنقش‌تر است و هرچه تراکم فرش بیشتر باشد، فرش سنگین‌تر و متراکم‌تر خواهد بود.

با این حال انتخاب فرش ماشینی به عهده خود مشتری و با توجه به نوع سلیقه آن است و می‌تواند فرش‌هایی با زمینه خلوت‌تر که شانه کمتری دارند را خریداری کند.

به من بگو فرش ماشینی خوب کدام است؟!

همه این‌ها را گفتیم که کار شما را برای خرید فرش ماشینی خوب راحت کنیم. با این حال همین طور که برای خرید فرش آماده می‌شوید به نکات زیر هم توجه کنید:

• فرش ماشینی خوب، فرشی است که با فضای مورد نظر شما از نظر رنگ و ابعاد تناسب داشته باشد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که با سلیقه شما همخوانی داشته باشد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که سلامت شما و خانوده‌تان را در نظر بگیرد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که اصول بافت فرش در آن به‌درستی رعایت شده باشد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که به طرح‌های اندک محدود نباشد و دست شما را برای انتخاب باز بگذارد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که دوام مناسبی داشته باشد.
• فرش ماشینی خوب، فرشی است که قابلیت شست‌وشو داشته باشد.