فرش از اصلیترین عناصر خانههای ایرانی است و نهتنها بهعنوان کفپوش، بلکه بهعنوان نمادی از هنر و فرهنگ ایرانی جایگاه ویژهای در دکوراسیون منزل دارد. نقش مهمی که فرش در زیبایی فضای داخلی خانهها ایفا میکند، بر کسی پوشیده نیست. اما کدر و تیره شدن فرش به مرور زمان، میتواند زیبایی خانه را نیز تحتتأثیر قرار دهد و به فضای آن، حالتی نامرتب و بیروح ببخشد. در این مقاله به دلایل کدر شدن فرش و راهکارهایی برای پیشگیری از این مشکل و حفظ درخشندگی و جذابیت آن خواهیم پرداخت.
۱. تجمع گردوغبار و آلودگیهای محیطی
گردوغبار موجود در هوا بهمرور بر روی سطح فرش مینشیند و از آنجاکه این ذرات میکروسکوپی بهراحتی به عمق الیاف فرش نفوذ میکنند، بهتدریج باعث کدر شدن و کاهش درخشندگی فرش میشوند. این مشکل در منازل شهری که همواره با تردد بالا و ورود گردوغبار محیطی همراه هستند، بیشتر رخ میدهد. اگر گردوخاکها مرتباً از روی فرش زدوده نشوند، به مرور زمان میتوانند با جذب بیشتر آلودگیها باعث تغییر رنگ و کدری فرش شوند.
۲. تابش مستقیم نور خورشید
تابش مستقیم نور خورشید، یکی از اصلیترین عواملی است که در کاهش کیفیت و درخشندگی فرش نقش دارد. اشعّ ماورابنفش (UV) موجود در نور خورشید میتواند به مرور باعث رنگپریدگی الیاف و کاهش شفافیت رنگهای فرش شود. این آسیب بهویژه در فرشهای دستباف که با رنگهای طبیعی رنگرزی شدهاند، بیشتر قابل مشاهده است. با قرار دادن فرش در معرض تابش مستقیم و طولانیمدت نور خورشید، الیاف فرش آسیب دیده و رنگها بهسرعت تغییر میکنند.
۳. شستشوی نادرست و استفاده از شویندههای نامناسب
یکی از باورهای نادرست در شستشوی فرش، استفاده از آب داغ برای افزایش پاکیزگی است؛ اما این تصور کاملاً غلط است. آب داغ به الیاف فرش آسیب میزند و میتواند باعث رنگپریدگی و تغییر بافت فرش شود. همچنین شویندههای قوی که خاصیت قلیایی یا اسیدی دارند، به مرور الیاف فرش را تضعیف کرده و باعث کدر شدن رنگ آن میشوند. شستشوی فرش با شویندههای نامناسب، بهجای پاکیزگی، نتیجهای معکوس خواهد داشت و به تدریج فرش را بیرنگ و آسیبدیده میکند.
۴.خشککردن نامناسب و قرار گرفتن در معرض آلودگی
پس از شستشو، خشککردن فرش در محیطهای آلوده و یا در معرض دود و غبار، میتواند باعث کدر شدن و حتی ایجاد لکههای دائمی روی فرش شود. اگر فرش در محیطی قرار گیرد که هوای تمیزی ندارد، ذرات آلودگی بهسرعت روی آن مینشینند و باعث میشوند که فرش پس از شستشو نیز کدر و بیروح بهنظر برسد. همچنین خشککردن فرش زیر نور مستقیم خورشید به بافت آن آسیب میرساند و در صورت تکرار باعث تیرگی رنگهای آن میشود.
۵. عدم رسیدگی منظم و نظافت صحیح
نظافت منظم و مراقبت دائمی از فرش، در جلوگیری از کدر شدن و آسیب دیدن آن نقش مهمی دارد. جاروکشی منظم میتواند ذرات گردوغبار را از روی سطح فرش بزداید و مانع نفوذ آنها به عمق الیاف شود. اگر فرش بدون محافظت در بخشهای پرتردد خانه پهن شده باشد، گردوغبار و سایش مداوم باعث آسیبدیدگی و تیره شدن فرش خواهد شد. عدم رسیدگی منظم، باعث میشود که الیاف فرش به تدریج تضعیف شده و ظاهر اولیه و زیبایی خود را از دست بدهد.
راهکارهای حرفهای برای جلوگیری از کدر شدن فرش
۱. جاروکشی منظم و اصولی
برای حفظ زیبایی و درخشندگی فرش، توصیه میشود که هر هفته حداقل دو بار فرشها را با جاروبرقی تمیز کنید. برای جاروکشی بهتر است از جاروهایی با قدرت بالا استفاده کنید و در تمامی جهات فرش جارو بکشید تا گردوخاک به طور کامل زدوده شود. همچنین جاروکشی را در جهت خواب فرش انجام دهید تا الیاف آسیب نبینند و همچنان براق بمانند.
۲. استفاده از روفرشی و محافظهای مناسب
در مکانهای پرتردد و زیر مبلمان سنگین، بهتر است از روفرشیهای محافظ استفاده کنید تا از ساییدگی و نشستن گردوغبار روی فرش جلوگیری شود. روفرشی نهتنها مانع از آلودگیهای اضافی میشود، بلکه از کدر شدن رنگها نیز جلوگیری میکند.
۳. اجتناب از نور مستقیم خورشید
برای کاهش اثرات تابش خورشید، از پردهها یا روشهایی استفاده کنید که مانع از ورود مستقیم نور خورشید به خانه و تابش آن روی فرش شوند. با جابجایی فرشها در فصول مختلف و جلوگیری از تابش طولانیمدت، میتوانید رنگ و شفافیت آنها را حفظ کنید.
۴. شستشوی دورهای در قالیشوییهای معتبر
شستشوی دورهای فرش در مراکز قالیشویی معتبر با استفاده از شویندههای مناسب و روشهای اصولی، به حفظ ظاهر زیبا و کیفیت بافت فرش کمک میکند. این روش هم از تجمع آلودگیها در عمق الیاف جلوگیری میکند و هم موجب میشود که فرش، درخشندگی روزهای اول خود را حفظ کند. بهتر است حداقل هر شش ماه یا سالی یکبار فرش را برای شستشو به قالیشوییهای معتبر بسپارید.
۵. لکهبرداری فوری و استفاده از شویندههای خانگی
در صورت ایجاد لکه بر روی فرش، سریعاً آن را با دستمالی نرم و مرطوب تمیز کنید. ترکیب سرکه و جوش شیرین بهعنوان یک شویندۀ خانگی ملایم و ایمن برای رفع لکهها مفید است. این ترکیب را با آب ولرم مخلوط کنید و برای تمیزکردن فرش از پارچههای سفید استفاده کنید تا رنگ فرش تغییر نکند.
نتیجهگیری
فرش در خانههای ایرانی نهتنها یک عنصر دکوراتیو، بلکه نمایندهای از فرهنگ و هنر غنی کشورمان است. مراقبت اصولی از فرش، علاوه بر افزایش عمر آن، به حفظ زیبایی خانه نیز کمک میکند. با انجام نکات مراقبتی و استفاده از روشهای صحیح شستشو، میتوان بهراحتی از کدر شدن فرش جلوگیری کرده و از زیبایی و درخشندگی آن لذت برد. فرش سهند، به شما توصیه میکند که به مراقبت از فرشهایتان اهمیت دهید تا از ارزش و جذابیت آنها در خانهتان لذت بیشتری ببرید.