نخ پلی‌پروپیلن چیست؟
این جنس نخ، برای نخستین بار در ایتالیا و در سال ۱۹۶۰ تولید شد و به‌عنوان محصولی جدید وارد بازار شد. مزیت‌های بسیار زیاد و کاربرد این الیاف باعث شد تا در مدت زمان اندکی، موردتوجه صنایع مختلف قرار گیرد.
الیاف پلی‌پروپیلن، بعد از نایلون، پلی‌استر و اکرلیک، چهارمین الیاف مصنوعی پرمصرف در صنایع تولیدی است. پلی‌پروپیلن به دو صورت نخ نواری و الیاف تولید می‌شود. یکی از جذابیت های این الیاف برای تولیدکنندگان، قیمت پایین آن است.
ویژگی‌های مکانیکی پلی‌پروپیلن
الیاف پلی‌پروپیلن دمای ذوب بالایی دارند و در نتیجه، در برابر گرما و حرارت مقاوم‌تر هستند و استحکام بیشتری دارند. در زمینۀ مقاومت در برابر ساییدگی می‌توان گفت که تفاوت چندانی با دیگر الیاف ندارند و تقریباً در یک حدود هستند.
این الیاف قابلیت رنگرزی ندارند. در ابتدا این مورد نوعی مشکل تلقی می شد که با پیشرفت علم و تکنولوژی این مورد به کلی حل شد. اکنون شیوه‌های جدیدی که برای رنگ‌دهی به این الیاف به وجود آمده، سبب شده است که الیاف پلی‌پروپیلن رنگ‌پذیری بالایی داشته باشند و بتوان در انواع رنگ‌های مختلف تولیدشان کرد.
از دیگر ویژگی‌های الیاف پلی‌پروپیلن می‌توان به شفافیت بالا، مقاومت کششی زیاد، مقاومت در برابر اسیدها و خوردگی و ضد حساسیت و آلرژی بودن برای بدن اشاره کرد.
کاربرد نخ پلی‌پروپیلن در فرش ماشینی
استفاده از این نوع الیاف در نخ خاب فرش‌های ماشینی، از اوایل دهۀ ۷۰ شمسی در ایران آغاز شد. در آن دوران، به دلیل کمبود الیاف اکرلیک و تقاضای بسیار بالا برای آن، از پلی‌پروپیلن اسپیلن، به‌عنوان جایگزین اکرلیک استفاده شد. فرشی که با نخ خاب پلی‌پروپیلن بافته می‌شود، ظاهری مشابه فرش‌های اکرلیک دارد.
ویژگی‌های فرش‌های پلی‌پروپیلن
- این نوع فرش‌ها رطوبت کمتری را به خود جذب می‌کنند.
- نسبت به دیگر فرش‌ها که در معرض نور خورشید آسیب‌پذیرتر هستند، کیفیت بالاتر و آسیب‌پذیری کمتری دارند.
- ضد آلرژی هستند و با پوست بدن انسان سازگاری دارند. در نتیجه برای کودکان، افراد دارای حساسیت و افراد دارای پوست حساس مناسب هستند.
- به دلیل روش خاص تولید این الیاف، هزینۀ تولید فرش‌های پلی‌پروپیلن کمتر از سایر فرش‌های ماشینی است.
- چگالی کم
- مقاومت در برابر کشش
- این نوع فرش‌ها بعد از شست‌وشو سریع‌تر خشک می‌شوند.
- مقاومت و سختی در برابر اسید و باز و سایر محلول‌ها
- این نوع فرش، علاوه بر مزایای زیادی که دارد، معایبی نیز داشته که به مرور زمان برطرف شده. برای مثال اوایل، لطافت و نرمی خود را زودتر از سایر فرش‌ها از دست می‌دادند. اما این عیب امروزه با انجام فرایندی تحت عنوان هیت‌ست، از بین رفته است.
- فرش‌های پلی‌پروپیلن قابلیت بازیافت کامل دارند. بازیافت کامل آن‌ها باعث می‌شود تا وابستگی به منابع نفت و گاز کم شود. این موضوع کمک بزرگی به محیط‌زیست خواهد کرد.
عملیات هیت‌ست چیست؟
در صنعت فرش ماشینی، عملیات هیت‌ست بر روی نخ‌های به کار رفته در بافت فرش انجام می‌شود. هیت‌ست یا همان عملیات حرارتی، به فرایندی گفته می‌شود که الیاف بعد از ریسیده شدن در معرض دمای بالا و بخار قرار می‌گیرند و بلافاصله سرد می‌شوند. کیفیت، مقاومت و دوام نخ هیت‌ست شده بسیار بالاتر از نخ‌های معمولی است.
برای بافتن فرش ماشینی به نخ و الیاف احتیاج است. نخ‌ها بعد از عملیات اولیۀ آماده‌سازی برای بافت فرش استحکام خود را از دست می‌دهند. در نتیجه اگر به همان صورت برای بافت فرش استفاده شوند کیفیت و دوام فرش کاهش پیدا می‌کند. همچنین امکان پارگی نخ‌ها بسیار بالا می‌رود و از طرف دیگر پرزدهی فرش نیز زیاد می‌شود.
ویژگی نخ‌های هیت‌ست شده
- تاب نخ‌های هیت‌ست شده باز نمی‌شود. به اصطلاح، نخْ تثبیت تاب می‌شود.
- ابعاد نخ ثابت می‌شود و حجم آن افزایش پیدا می‌کند. افزایش حجم نخ‌ها باعث پوشش بهتر و بالا رفتن میزان نرمی آن می‌شود.
- احتمال پارگی نخ‌ها در زمان بافت کاهش پیدا می‌کند و از این لحاظ کیفیت فرش بالا خواهد رفت.
- فرایند هیت‌ست سبب تغییر میزان برگشت‌پذیری نخ‌ها شده و به همین دلیل، فرش‌هایی که با نخ‌های هیت‌ست شده بافته می‌شوند، مقاومت بیشتری در مقابل پا خوردن دارند و جلوۀ خود را دیرتر از دست می‌دهند.
- بعد از هیت‌ست، جذب گردوخاک به شدت کم می‌شود و حساسیت‌ها و مشکلات پوستی نیز کم می‌شود.
عملیات هیت‌ست روی فرش‌های ماشینی پلی‌پروپیلن
در صنعت فرش‌بافی معمولاً دو نوع نخ خاب پلی‌پروپیلن و اکرلیک هیت‌ست می‌شوند. البته هر کدام به دلایل متفاوت. همانطور که گفتیم نخ‌های پلی‌پروپیلن، خاصیت برگشت پذیری کمی دارند و فرش‌هایی که با این نخ ها بافته می‌شوند به مرور زمان و بعد از پا خوردن سفت و سخت می‌شوند.
عملیات هیت‌ست بر روی این نخ ها برای ایجاد خاصیت بازگشت‌پذیری انجام می‌شود. اما نخ‌های اکرلیک که خاصیت بازگشت‌پذیری بهتری دارند برای جلوگیری از پرزدهی هیت‌ست می‌شوند.
کاربرد نخ پلی‌پروپیلن در فرش ماشینی
1. نخ پرز یا نخ خاب فرش
نام دیگر این نخ، نخ پرز است. نخ خاب به‌صورت گره و یا به شکل u، به دور نخ پود قرار می‌گیرد. نخ پرز دارای چندین نوع است:
- نخ اکرلیک
- مخلوط نخ اکرلیک با نخ پلی‌پروپیلن
- صد در صد پلی‌پروپیلن
- پلی‌استر یا ابریشم مصنوعی
2. نخ تار فرش
این نوع نخ از جنس‌های مختلفی مانند پنبه، پلی‌استر و پلی‌پروپیلن ریسیده می‌شود. برای اینکه فرش زیبایی و دوام بیشتری داشته باشد باید الیاف مصرفی آن با کیفیت باشند. شرکت سهند از فناوری‌های پیشرفته و مواد اولیۀ باکیفیت برای تولید نخ فراتار استفاده می‌کند. نخ فراتار سهند، نخی با کیفیت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد است که می‌تواند به تولیدکنندگان فرش کمک کند تا فرش‌هایی با کیفیت بالا و دوام طولانی تولید کنند.
3. نخ پود
نخ پود عامل مهمی در کیفیت و عمر فرش است. این نخ معمولاً از جنس اکرلیک، پلی‌پروپیلن و یا مخلوطی از این دو است. شرکت سهند از فناوری‌های پیشرفته و مواد اولیۀ باکیفیت برای تولید نخ فراپود استفاده می‌کند. نخ فراپود سهند، نخی با کیفیت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد است که می‌تواند به تولیدکنندگان فرش کمک کند تا فرش‌هایی با کیفیت بالا و دوام طولانی تولید کنند.
مقایسۀ الیاف پلی‌پروپیلن و پلی‌استر
- الیاف پلی‌پروپیلن، بر خلاف الیاف پلی‌استر، خاصیت جذب آب ندارند.
- الیاف پلی‌پروپیلن وزن مخصوص کمتری به نسبت الیاف پلی‌استر دارند.
- دوام الیاف پلی‌پروپیلن در محیط‌های قلیایی در بلند‌مدت از الیاف پلی‌لستر بیشتر است.
